Decentralized Exchange คืออะไร ทำไมสำคัญในยุคนี้

หลายคนอาจเคยได้ยินเกี่ยวกับ Centralized Exchange (CEX) หรือที่เรารู้จักกันในนามของตลาดซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัลแบบทั่วไปกันดีอยู่แล้ว แต่รู้หรือไม่ว่าจริง ๆ แล้วโลกของตลาดสินทรัพย์ดิจิทัลยังมีการซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัลโดยไม่มีคนกลาง หรือ Decentralized Exchange (DEX) อีกด้วย 

Centralized Exchange (CEX)

Centralized Exchange (CEX) เช่น Binance หรือ Coinbase เป็นเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันที่ผู้คนสามารถซื้อ ขาย หรือแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ดิจิทัล (cryptocurrencies) และ Token ที่ระบุไว้ พูดง่าย ๆ คือมี Server เป็นตัวกลางในการให้บริการ ในกรณีที่เราต้องการซื้อ Bitcoin ต้องเข้าไปลงทะเบียนโดยกรอกรายละเอียดธนาคาร ข้อมูลระบุตัวตน และฝากยอดเงินหรือเหรียญต่าง ๆ เข้าไปในบัญชีของเว็บนั้น ๆ เพื่อเริ่มการแลกเปลี่ยน หลังจากนั้นระบบจะแจ้งราคาให้ทราบโดยอิงจาก "สมุดคำสั่งซื้อ" ของผู้ซื้อและขายในจำนวนที่ต่างกัน โดยทั่วไปแล้วการแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ดิจิทัล (cryptocurrencies) มักจะเป็น “Hot Wallet” ที่เชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ตซึ่งข้อเสียของตลาดสินทรัพย์ดิจิทัลประเภทนี้คือมีการจำกัดจำนวน Token ที่ให้แลกเปลี่ยนตายตัวต่อวัน ถ้ามีการถอน Token เกินกำหนดอาจต้องใช้เวลาหลายวันเนื่องจากทางผู้ให้บริการจะต้องทำการปลดล็อกและโอนเหรียญออกจาก wallet ที่ใช้สำหรับเก็บเหรียญ

หลังจากที่ทำธุรกรรมเสร็จแล้วระบบจะแสดง Bitcoins เหล่านั้นในบัญชี โดยการซื้อขาย เช่น การแลกเปลี่ยน Bitcoin เป็น Ethereum จะไม่เกิดขึ้นบน Blockchain แต่อยู่ในฐานข้อมูลของการแลกเปลี่ยน ซึ่งถูกมอบหมายให้บริษัทแลกเปลี่ยนทำหน้าที่เป็นผู้ดูแลในนามของคุณ อีกข้อเสียของ Centralized Exchange (CEX) คือเรื่องของความปลอดภัย เนื่องจากเสี่ยงต่อการถูกแฮ็ก แต่ก็ต้องยอมรับว่าตลาดสินทรัพย์ดิจิทัลประเภทนี้ง่ายสำหรับผู้ใช้งานใหม่ นับเป็นความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของ Coinbase ที่ทำให้ตัวเองเป็นที่รู้จักในสหรัฐอเมริกาสำหรับคนที่สนใจและต้องการซื้อ crypto แต่กังวลเรื่องของกระบวนการที่ยุ่งยาก หลายขั้นตอน เพราะการปล่อยให้ Coinbase ทำหน้าที่เป็นผู้ดูแลเงินทุนของพวกเขานั้นถือว่าตอบโจทย์และเป็นเรื่องปกติสำหรับผู้ใช้งานหลายคน

Decentralized Exchange (DEX)

Decentralized Exchange (DEX) ใช้สัญญาอัจฉริยะ (Smart Contract) ที่ทำให้นักลงทุนสามารถทำธุรกรรมได้โดยไม่ต้องอาศัยตัวกลางเพื่ออำนวยความสะดวกในการซื้อขายระหว่างบุคคล โดย DEX มีทั้งหมด 3 ประเภท ได้แก่  On-chain order book,  Off-chain order book,  และ Automated Market Maker (AMM)

On-chain order book คือประเภทของ DEX ที่มีโปร่งใสสูงที่สุดในสามรูปแบบเพราะมีการบันทึกทุกธุรกรรมทั้งการซื้อ ขาย หรือแม้แต่การยกเลิกการทำธุรกรรมลงบน Blockchin ซึ่งทำให้มีประสิทธิภาพที่ช้าลง และมีราคาที่แพงขึ้นจากภาษีในการดำเนินการ

Off-chain order book ข้อมูลทางธุรกรรมส่วนมากจะถูกบรรจุไว้นอก Blockchain การดำเนินการทางธุรกรรมจึงสามารถทำได้อย่างรวดเร็วและราคาถูกกว่า DEX แบบ On-chain order book

Automated Market Maker (AMM) คืออีกหนึ่งลักษณะของ DEX ที่เป็นที่นิยมใช้มากที่สุด เนื่องจาก DEX ลักษณะนี้ไม่ต้องอาศัยคู่ร่วมทำธุรกรรมฝ่ายตรงข้ามเพื่อทำการแลกเปลี่ยนเหรียญ เนื่องจากใช้ Smart Contract เพื่อสร้าง “Liquidity pool” กลไกที่จะมอบรางวัลตอบแทนกับผู้ที่เข้ามามีส่วนร่วมในการปล่อยกู้ หรือสร้างสภาพคล่องในตลาด เพราะฉะนั้นนักลงทุนผู้ต้องการสร้างรายได้แบบ Passive income จึงสามารถเข้ามาปล่อยกู้ในแพลตฟอร์ม DEX แบบ AMM ได้ สภาพคล่องในตลาดจึงค่อนข้างสูง ง่ายต่อการแลกเปลี่ยนเหรียญ ผู้ใช้แต่ละรายจึงมีบทบาทสำคัญในการอำนวยความสะดวกในการซื้อขาย

ข้อดีของ Decentralized Exchange (DEX)

• มีความเป็นส่วนตัวสูง เนื่องจากไม่ได้ขอข้อมูลส่วนตัวแต่ต้องการเพียงข้อมูลกระเป๋าคริปโตเท่านั้น
• มีตัวเลือกมากมาย เนื่องจากอนุญาตให้ทุกคนสร้างคู่ Token โดยสามารถสร้าง Token ใหม่และเริ่มเปลี่ยนเป็นของเพื่อนได้ทันที
• มีความเสี่ยงน้อยลง เนื่องจากเหรียญถูกเก็บไว้ใน Wallet ที่มีคีย์ส่วนตัว

ข้อเสียของ Decentralized Exchange (DEX)

• ไม่มีลิงก์ไปยังบัตรธนาคาร เนื่องจากใช้ได้เฉพาะกับสินทรัพย์สกุลเงินดิจิทัลเท่านั้น ดังนั้น ต้องมีสินทรัพย์สกุลเงินดิจิทัลอยู่แล้วจึงจะสามารถใช้การแลกเปลี่ยนได้
• ซับซ้อน เนื่องจากค่อนข้างเข้าใจได้ยากสำหรับมือใหม่
• ไม่มีบริการลูกค้า ซึ่งแตกต่างจาก CEX 

ตลาดสินทรัพย์ดิจิทัลแบบ Decentralized Exchange (DEX) เป็นการซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัลโดยไม่มีคนกลาง โดยมีข้อดีในเรื่องของ ความปลอดภัย และความเป็นส่วนตัว เนื่องจากไม่ต้องดำเนินการผ่านคนกลาง และไม่ต้องใช้ข้อมูลส่วนตัว แต่การที่ไม่ต้องดำเนินการผ่านคนกลางอาจจะเป็นดาบสองคมสำหรับคนบางกลุ่มเนื่องจากต้องรับผิดชอบเรื่องความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นจากการทำธุรกรรมที่มีขั้นตอนยุ่งยาก