Web3 แอฟริกา - กับเส้นทางสู่ผู้ใช้งานพันล้านคน

Web3 กลายเป็นประเด็นสำคัญในวงการของนักพัฒนา นักธุรกิจ และนักลงทุน ซึ่งเป็นแนวทางใหม่ที่หลายคนมองว่าเป็นโอกาสในการสร้างอนาคตในโลกเทคโนโลยี โดยบทความนี้จะสรุปประเด็นสำคัญในด้านศักยภาพและบทบาท Web3 กับอุตสาหกรรมในทวีปแอฟริกา จากงาน REDeFiNE TOMORROW 2023 ที่จัดขึ้นภายใต้ความร่วมมือระหว่าง SCB10X และ Bloomberg 

โดยพบกับ Rene Reinsberg, Co-Founder ของ Celo และ President ของ Celo Foundation, Jessica Gaubert, COO ของ Impact Market, Charles Nichols, Founder ของ Nuzo, Serge Kiema, CEO ของ Dunia Pay และ Ruth Iselema, CEO และ Founder ของ Bitmama ซึ่งเป็นผู้ที่กำลังดำเนินธุรกิจบน Web3 เพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงและโอกาสด้านการเงินให้กับชาวแอฟริกัน

รู้จัก 4 แพลตฟอร์มบน Web3 ที่ให้บริการในแอฟริกา

Impact Market

Impact Market หรือ Human Empowerment Protocol ก่อตั้งขึ้นในปี 2020 โดยให้บริการด้านการเงิน (Financial Service) แก่ผู้ด้อยโอกาสและผู้ที่ไม่ได้รับบริการทางการเงินอย่างทั่วถึงจากทั่วโลก ซึ่งขณะนี้โฟกัสไปที่แอฟริกาและละตินอเมริกาเป็นหลัก 

Impact Market จะให้ความช่วยเหลือด้าน Basic income แบบไม่มีเงื่อนไขใด ๆ เพื่อช่วยลดปัญหาความยากจน โดยจะได้รับเป็น CUSD (Celo Dollar) ผ่านวอลเล็ตในแอปพลิชัน ซึ่งปัจจุบันนี้เป็นเวลากว่า 3 ปี มีผู้ได้รับความช่วยเหลือแล้วกว่า 15,000 ราย ใน 33 ประเทศ และล่าสุด Impact Market ได้เปิดตัวบริการใหม่ ซึ่งเป็น Microcredit แบบมีหลักประกัน โดยสามารถใช้งานได้แล้วบนแอปพลิเคชัน

Nuzo 

Nuzo เป็น e-Commerce แพลตฟอร์ม สำหรับร้านค้าปลีกขนาดเล็กและผู้ค้ารายย่อยในแอฟริกา โดยปัจจุบันตลาดหลัก ๆ อยู่ในประเทศเคนยา ซึ่งแอฟริกายังเป็นตลาดที่ใช้จ่ายแบบ Face-to-face มากกว่าแบบออนไลน์เมื่อเทียบกับภูมิภาคอื่น ๆ ทั่วโลก 

Nuzo ใช้ประโยชน์จากเครือข่ายของ Celo เพื่อสร้าง Ecosystem ในการใช้จ่ายที่แตกต่างไปจากเดิม โดย Nuzo ได้ร่วมมือกับร้านค้าปลีกรายย่อย ในการจัดการหาสต๊อกสินค้าให้ร้านค้า ด้วยราคาส่งสินค้าที่ไม่สูง ซึ่งจะมีการให้รางวัลตอบแทนร้านค้า (Loyalty Rewards) เป็น Nuzo Coins ซึ่งร้านค้าสามารถใช้จ่ายได้ทั้งแบบเงินสดและ Nuzo Coins ผ่าน Nuzo Wallet

นอกจากนี้ร้านค้าที่เป็นผู้ใช้งานยังสามารถเข้าถึง Stablecoins ที่จะช่วยป้องกันมูลค่าสินทรัพย์ (Wealth Protection) และช่วยเพิ่มกำลังการซื้อ (Purchasing Power) เนื่องจากค่าเงินในแอฟริกามีมูลค่าลดลง อีกทั้งยังมีสถานการณ์เงินเฟ้อ ทำให้ผู้คนต้องเสีย 10-20% ของมูลค่าในทุก ๆ ปี

อย่างไรก็ตาม ชาวแอฟริกันยังคงต้องการใช้บริการร้านค้าแบบมีหน้าร้าน ดังนั้นการที่สามารถเปลี่ยนมูลค่าของเงินสดเป็นคริปโต หรือ Stablecoins เพื่อใช้แลกเป็นสินค้าที่จำเป็นในชีวิตประจำวันได้ เป็นสิ่งที่ Nuzo มองว่าจะเป็นประสบการณ์ที่ไร้รอยต่อ

Bitmama 

Bitmama เป็นระบบชำระเงินบน Blockchain ที่เปิดให้ทำธุรกรรมแบบข้ามประเทศ ปัจจุบัน Bitmama ดำเนินธุรกิจมาแล้วกว่า 2 ปี และให้บริการไปแล้วกว่า 1 ล้านธุรกรรม

จากปัญหามูลค่าเงินลดต่ำลงในหลายประเทศในทวีปแอฟริกา และชาวแอฟริกันยังต้องพึ่งพาการทำธุรกรรมโอนเงิน ส่งผลให้ Stablecoins กลายเป็นอีกตัวเลือกที่น่าสนใจ เพราะมูลค่าจะไม่ลดลง Bitmama จึงมองเห็นโอกาสใช้ Stablecoins เป็นโครงสร้างพื้นฐานในการอำนวยความสะดวกให้กับการทำธุรกรรมข้ามประเทศ

Bitmama กำลังมีแผนขยายธุรกิจไปสู่ตลาดต่าง ๆ ทั่งในแอฟริกา ตลอดจนตลาดตะวันตก โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับแรงงานข้ามชาติที่ต้องการส่งเงินกลับบ้าน

Dunia Pay 

จุดเริ่มต้นของ Dunia Pay เกิดขึ้นเมื่อปี 2017 ด้วยการเป็นวอตเล็ตและบัญชีเงินฝากออมทรัพย์ ให้กับผู้คนในกลุ่มประเทศ Francophone ของแอฟริกา ซึ่ง Dunia Pay เป็นเหมือนกระเป๋าเงิน และเป็นช่องทางให้ผู้ใช้งานสามารถทำธุรกรรมทางการเงินได้ง่ายยิ่งขึ้นบน Blockchain 

ปัจจุบัน Dunia Pay กำลังพัฒนา โดยเจาะจงไปที่ Stablecoins ซึ่งได้จับมือกับธุรกิจท้องถิ่นหลายแห่ง ในการช่วยเหลือเรื่องการแลกเปลี่ยนเงินจากสกุลเงินท้องถิ่นเป็น Stablecoins และกำลังโฟกัสในโมเดลธุรกิจแบบ B2B

ความสำคัญของ Web3

Jessica จาก Impact Market มองว่า Web3 มีความสำคัญกับธุรกรรมทางการเงินอย่างมาก ซึ่งหากมองสถานการณ์ปัจจุบัน เป็นเรื่องที่ยากมากหรือแทบจะเป็นไปไม่ได้สำหรับบุคคลที่มีรายได้ต่ำในการเปิดบัญชีธนาคาร ออมเงิน หรือแม้กระทั่งเข้าถึงแหล่งเงินทุนเพื่อทำธุรกิจ เนื่องจากสถาบันการเงิน อย่างเช่น ธนาคาร ต้องการหลักฐานทางการเงินที่ผ่านมาของผู้กู้ โดยต้องมาจากหน่วยงานที่เป็นทางการ Jessica มองว่า Web3 และ Blockchain จะเข้ามาช่วยปิดช่องว่างเหล่านี้ เพราะไม่จำเป็นต้องมีตัวกลาง อย่างธนาคาร ก็สามารถทำธุรกรรมต่าง ๆ ผ่าน Cryptocurrency อีกทั้งยังไม่มีค่าธรรมเนียม และไม่ต้องมีการตรวจสอบจากสถาบันการเงินอีกด้วย

Jessica ได้ยกตัวอย่างที่น่าสนใจ เมื่อปี 2020 ทาง Impact Market ได้เข้าไปช่วยเหลือหญิงสาวคนหนึ่งที่ถูกทารุณ โดยเธอไม่สามารถหนีออกมาจากสถานการณ์นั้นได้ เนื่องจากไม่มีอิสรภาพทางการเงินเป็นของตัวเอง Impact Market จึงเข้าไปเป็นตัวช่วย โดยล่าสุดหญิงสาวได้เข้าร่วมโครงการ Microcredit เพื่อนำเงินไปขยายร้านขายผลไม้จากข้างทางสู่การมีหน้าร้าน Impact Market จึงเป็นเหมือนตัวกลางที่จะส่งมอบเครื่องมือด้านการเงินให้กับผู้ที่ต้องการ

Charles จาก Nuzo กล่าวว่า หากมองที่ตลาดค้าปลีกรายย่อยในแอฟริกา จะเห็นว่าในพื้นที่ต่าง ๆ เต็มไปด้วยร้านค้าปลีกมากมาย โดยแต่ละร้านล้วนแล้วแต่เป็นร้านขนาดเล็ก มีสินค้าโภคภัณฑ์ หรือวัตถุดิบ อย่างเช่น น้ำตาล ชา น้ำมัน ซึ่งได้กำไรจากสินค้ากลุ่มนี้เพียง 2-5% เท่านั้น นั่นหมายความว่า เป็นเรื่องยากที่ร้านค้าเหล่านี้จะมีรายได้เพียงพอต่อค่าใช้จ่าย 

Charles มองว่า การที่จะเพิ่ม Margins ให้กับตลาดสินค้าโภคภัณฑ์จะส่งผลอย่างมากกับร้านค้าปลีกเหล่านี้ ซึ่ง Nuzo มีความสามารถในการสั่งสินค้าตรงจากโรงงาน ดังนั้น Nuzo จึงสามารถส่งต่อสินค้าให้กับร้านค้าในราคาที่ถูกลง พร้อมทั้งยังสามารถให้ส่วนลดแก่ร้านค้าได้ 

นอกจากนี้ Nuzo ยังมีบริการด้านการเงิน อย่างเช่น ถอนเงิน ฝากเงิน ชำระเงิน ผ่าน Nuzo ให้กับร้านค้า ซึ่งร้านค้าที่เปิดเป็น Nuzo Shop สามารถให้บริการทางการเงินแบบนี้กับลูกค้าได้เช่นกัน โดยร้านค้าจะได้รับกำไรจากบริการดังกล่าว

Charles ยังกล่าวทิ้งท้ายถึงเรื่อง Loyalty Rewards มีประโยชน์กับลูกค้าของ Nuzo อย่างมาก เพราะสามารถนำ Nuzo Coins ที่ได้มาแลกหรือใช้ตอนไหนก็ได้ โดยเหรียญไม่มีการจำกัดอายุการใช้งาน

Ruth จาก Bitmama ได้ยกตัวอย่างประเทศไนจีเรีย ซึ่งมีบริการของธนาคารที่ยังไม่รองรับธุรกรรมข้ามประเทศ เนื่องจากประเทศกำลังขาดแคลนเงินดอลลาร์ (Dollar Shortage) ส่งผลให้ค่าเงินเฟ้อ ปัญหาดังกล่าวทำให้ประเทศในแถบแอฟริกาเริ่มนำเข้าสินค้าจากฝั่งเอเชียเพิ่มมากขึ้น และธุรกิจเริ่มไม่สามารถชำระเงินด้วยเงินสกุลดอลลาร์ได้

เป็นที่มาให้ Bitmama ซึ่งมีโครงสร้างพื้นฐาน Stablecoins มาสู่ตลาดจุดนี้ ด้วยการเป็นตัวกลางในการแลกสกุลเงินท้องถิ่นให้เป็น Stablecoins ซึ่งหลายธุรกิจในเอเชียรองรับ นอกจากนี้ยังร่วมมือกับพาร์ทเนอร์ในอเมริกา แคนาดา และยุโรป เพื่อให้สามารถรองรับการทำธุรกรรมกับชาวแอฟริกันในประเทศนั้น ๆ สามารถทำธุรกรรมข้ามประเทศมาแอฟริกาได้ด้วย Stablecoins

Serge จาก Dunia Pay ได้กล่าวถึงธุรกิจของประเทศในกลุ่ม Francophone ว่าต้องเจอกับปัญหาด้านข้อจำกัดในอัตราการแลกเปลี่ยนเงินจากธนาคารกลาง (Central Bank) ดังนั้น Dunia Pay จึงเป็นเหมือนช่องทางให้ธุรกิจเหล่านี้เข้าถึงสภาพคล่องที่เป็น Stablecoins ได้ทันที 

โดย Dunia Pay จะเป็นเครื่องมือช่วยในการเปลี่ยนเงินสกุลท้องถิ่นเป็น Stablecoins และธุรกิจสามารถนำไปใช้ได้ทั้ง USD และเงินสกุลต่าง ๆ ในยุโรป ซึ่ง Serge ได้ยกตัวอย่าง ธุรกิจเหมืองในประเทศบูร์กินาฟาโซ ที่ใช้เครื่องมือของ Dunia Pay ในการทำธุรกรรม

ภาพแอฟริกาและ Web3 จะเป็นอย่างไรต่อไป?

Ruth กล่าวว่า ช่วงที่ผ่านมาชาวแอฟริกันเริ่มหันมาสนใจ Web3 มากขึ้น แต่ก็มองว่าผลิตภัณฑ์และบริการต่าง ๆ ที่สร้างขึ้นมายังต้องการแรงจูงใจในการใช้งานให้กับผู้คน ซึ่งอาจจะเป็นการสร้างความตระหนักรู้ด้านเทคโนโลยีด้านนี้อย่างแพร่หลายมากขึ้น 

Serge มองว่าอนาคตที่จะเพิ่มผู้ใช้งานบน Web3 กว่าพันล้านคนนั้นสามารถเป็นจริงได้ โดยได้ยกตัวอย่างการเติบโตของแอปพลิเคชันที่ให้บริการทางการเงินบนสมาร์ทโฟนที่ผ่านมา ซึ่งมีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง และบน Web3 ก็จะเติบโตเช่นนั้น โดยเขามีความคิดเห็นว่า หากมีการเพิ่มแรงจูงใจในการใช้งาน อย่างโปรโมชันหรือผลตอบแทนต่าง ๆ พร้อมกับความน่าเชื่อถือในการใช้งาน ผู้คนก็จะหันมาสนใจมากขึ้น เหมือนที่สนใจบริการทางการเงินบนสมาร์ทโฟน

Jessica เธอมองว่าการจะให้คนหันมาใช้งานเครื่องมือทางการเงินบน Web3 ทำได้ไม่ยาก หากมีเครื่องมือที่ผู้ใช้งานต้องการ โดยเครื่องมือต้องมีความเรียบง่าย เข้าถึงง่าย และเป็นประโยชน์กับสังคม โดย Jessica ชี้ว่า ผู้ที่มีอำนาจในสังคม ควรจะเป็นผู้ชี้แนะให้คนในสังคมได้เห็นความสำคัญของเรื่องนี้

ในมุมมองของ Charles ได้อธิบายให้เห็นภาพว่า ตลาดค้าปลีกในแอฟริกายังคงต้องการการซื้อ-ขายหน้าร้าน (Physical Touchpoint) และยังต้องการความน่าเชื่อถือในบริการทางการเงิน ดังนั้น ผลิตภัณฑ์และบริการที่ Charles มองว่าจะช่วยให้ผู้ใช้งาน Web3 ทะลุเพดานถึงพันล้านคน คือ สิ่งที่คนจะยังใช้มันได้กับเงินสด นอกจากนี้ยังมีเรื่องของข้อจำกัดการใช้งานเทคโนโลยีของชาวแอฟริกัน เนื่องจากปัจจุบันส่วนต่างของผู้ใช้สมาร์ทโฟนกับผู้ที่ไม่มีสามาร์ทโฟนยังสูงมาก 

สิ่งที่ต้องการจากนักลงทุน?

Jessica กล่าวว่า การสนับสนุนมีได้หลายรูปแบบ แต่ในกรณีของ Impact Market ที่ให้บริการ Microcredit กำลังมองหา Lender หรือผู้ให้กู้ ซึ่งมีความท้าทายอย่างมาก เพราะยังเป็นเทคโนโลยีที่ใหม่ และเป็นบริการ Lending อย่างไรก็ตาม Impact Market ตั้งเป้าจะช่วยยกระดับให้ผู้คนพ้นจากปัญหาความยากจน โดยเฉพาะกับผู้หญิง เธอมองว่าผู้ใช้บริการของ Impact Market จะมีความสามารถในการสร้างตัว หรือธุรกิจได้จากการได้รับการสนับสนุนทางการเงิน

Charles มองในมุมเดียวกับ Jessica ว่าการสนับสนุนบริการ Asset Lending มีความท้าทายมาก โดยชี้ให้เห็นภาพว่า ปัจจุบันนักลงทุนให้ความสนใจกับการลงทุนในเอเชียมาก ซึ่งจริง ๆ แล้วธุรกิจในเอเชียมีความคล้ายคลึงกับธุรกิจที่เขาทำในแอฟริกา เพราะบริการ e-Commerce ในเอเชียยังต้องมี Physical Activity มีกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่กำหนดมาสำหรับธุรกิจกลุ่มนี้ ซึ่ง Charles เสนอว่า อยากให้นักลงทุนมองภาพระยะยาว รวมถึงข้อมูลด้านอื่น ๆ เช่น ข้อมูลประชากร ข้อมูลการเติบโตของเศรษฐกิจ และโครงสร้างพื้นฐานที่กำลังเติบโตด้วยเทคโนโลยี 

สุดท้าย Serge ได้กล่าวว่า Dunia Pay กำลังมองหาพันธมิตรทางธุรกิจเพื่อลงทะเบียนใช้งานแพลตฟอร์ม
รับชมทั้งหมดได้ที่ YouTube: Web3 Africa - Onboarding the next billion users